Homelia XIII mbi Ungjillin sipas Mateut ( Pjesa e dytë )
"Dhe, ja, erdhën engjëjt dhe i shërbenin." Sepse, kur sulmi po vazhdonte, Ai i lejoi ata të mos shfaqeshin, që të mos mund ta dëbonte prenë; por pasi e dënoi në të gjitha pikat e tundimit dhe e bëri të arratisej, atëherë ata shfaqen: që edhe ti të mësosh se pas fitoreve të tua të bazuara në shembullin e Tij, engjëjt do të të presin gjithashtu duke të duartrokitur dhe duke pritur si roje mbi ty në të gjitha rastet. Kështu, për shembull, engjëjt e marrin Llazarin me vete, pas furrës së varfërisë, të urisë dhe të çdo shqetësimi. Sepse, siç e kam thënë tashmë, Krishti në këtë rast shfaq shumë gjëra, të cilat ne vetë duhet t'i gëzojmë.
6. Meqenëse të gjitha këto gjëra janë bërë për ty, ti përpiqu dhe imitoje fitoren e Tij. Dhe nëse dikush nga ata që janë shërbëtorë të atij shpirti të lig, duhet të të afrohet dhe të shijojë gjërat e tij, duke të qortuar dhe duke të thënë: "Nëse je i mrekullueshëm dhe i madh, hiqe malin", mos u shqetëso, as mos u huto, por përgjigju me butësi dhe thuaj diçka të tillë që ke dëgjuar Zotin tënd të thotë: "Mos e tundo Zotin, Perëndinë tënd".
Ose nëse ai, duke të ofruar lavdi dhe sundim, dhe një sasi të pafundme pasurie, të të urdhëron ta adhurosh atë, duhet të qëndrosh me guxim. Sepse as djalli nuk veproi kështu vetëm me Zotin tonë, por çdo ditë ai i sjell këto intriga mbi secilin shërbëtorë të Tij, jo vetëm në male dhe në shkretëtirë, por edhe në qytete, në sheshe dhe në gjykatat e drejtësisë dhe madje edhe me anë të të afërmve tanë. Çfarë duhet të bëjmë atëherë? Mos e besoni plotësisht dhe mbyllni veshët kundër tij dhe urrejeni atë kur ai bën lajka dhe kur ju ofron më shumë gjëra, në ato momente ti shmangemi akoma dhe më shumë. Sepse edhe në rastin e Evës, kur ai po e ngrinte më shumë me shpresa, atëherë e rrëzoi atë dhe i bëri të këqijat më të mëdha. Po, sepse ai është një armik i papajtueshëm, dhe ka nisur një luftë kundër nesh që përjashton çdo marrëveshje. Dhe ne nuk jemi aq të vendosur për shpëtimin tonë sa ai është për shkatërrimin tonë. Le të i shmangemi pra atij, jo vetëm me fjalë, por edhe me vepra; jo vetëm në mendje, por edhe në veprim; dhe të mos bëjmë asgjë nga ato që ai miraton, sepse kështu do të bëjmë të gjitha ato që i pëlqejnë Zotit. Po, sepse ai gjithashtu bën shumë premtime, jo për të dhënë, por për të marrë. Ai premton me grabitje, që të na privojë nga mbretëria dhe drejtësia; dhe vendos thesare në tokë si një lloj kurthi, që të na privojë nga thesaret në Qiell, dhe do të donte që ne të jemi të pasur këtu, që të mos jemi të pasur atje.
Dhe nëse ai nuk mund të na shpërndajë nga pjesa jonë atje me pasuri, ai vjen në një mënyrë tjetër, mënyrën e varfërisë, ashtu siç bëri në rastin e Jobit. Pra, kur pa që pasuria nuk i bënte asnjë dëm, ai ngre rrjetat e tij me varfëri, duke pritur në atë anë të fitojë avantazh. Por ç'mund të jetë më e gabuar se kjo? Sepse ai që ka qenë në gjendje të mbajë pasurinë me moderim, shumë më mirë do ta mbajë varfërinë me burrëri; dhe ai që nuk dëshiron pasuri kur është e pranishme, nuk do t'i kërkojë ato kur janë të munguara; sikurse nuk bëri as ai njeriu i bekuar, por përmes varfërisë së tij, ai u bë edhe më lavdishëm. Sepse ky demon i mjerueshëm kishte fuqi për ta privuar atë nga pasuritë, por dashurinë e tij ndaj Zotit nuk mundi ta merrte, por e bëri edhe më të fortë, dhe kur e kishte zhveshur nga gjithçka, ai bëri që të mbushej me më shumë bekime; për këtë arsye djalli u hutua. Sepse sa më shumë plagë që sillte mbi të, aq më të fuqishëm e pa ai veten. Dhe prandaj, siç e dini, kur ai i kaloi të gjitha, dhe e provoi në mënyrë të plotë, që nuk bëri progres, vrapoi te arma e tij e vjetër, gruaja, dhe mori një maskë shqetësimi dhe bën një pamje tragjike të fatkeqësitë e tij me ton më të dhimbshëm dhe shtiret se për të hequr të keqen e tij ai po prezanton atë këshillë vdekjeprurëse. Por as kështu ai nuk fitoi; jo, sepse karremi i tij u perceptua nga ai njeri i mrekullueshëm, i cili me shumë mençuri ia ndali gojën gruas që fliste me nxitjen e tij.
Po kështu duhet të veprojmë edhe ne: edhe nëse është një vëlla, një mik i sprovuar, një grua apo një nga njerzit tonë më të afërt, me anë të cilit djalli ka hyrë dhe kështu thotë diçka që nuk është e përshtatshme, ne nuk duhet ta marrim këshillën si ti përkas atij personi që flet, por të shmangemi nga këshilla e tij fatale. Meqenëse në fakt tani edhe ai bën shumë gjëra të tilla, dhe vendos një maskë dhembshurie, dhe ndërsa duket se është miqësor, ai po rrënjosë fjalët e tij të dëmshme, më të rënda se helmet. Kështu, ashtu si lajkat për të keqen janë pjesë e tij, kështu ndëshkimi për të mirën tonë është i Zotit.
7. Le të mos mashtrohemi, as të kërkojmë me çdo kusht jetën e rehatshme. Sepse, siç thuhet, "ata që Zotin i do, i ndëshkon." Prandaj, kur gëzojmë begati, duke jetuar në ligësi, atëherë mbi të gjitha duhet të pikëllohemi. Sepse ne duhet të kemi gjithmonë frikë kur mëkatojmë, por sidomos kur nuk vuajmë nga ndonjë sëmundje. Sepse kur Perëndia i kërkon pak e nga pak dënimet tona, ai na e bën të lehtë pagesën për këto gjëra; por kur ai është shpirtgjerë për secilën nga neglizhencat tona, Ai na ruan, nëse vazhdojmë në gjëra të tilla, për një ndëshkim të madh. Por, nëse për ata që bëjnë mirë vuajtja është një gjë e nevojshme, aq më tepër bën mirë për ata që mëkatojnë.
Shiko për shembull sa i durueshëm ishte Faraoni dhe sa shumë vuajti më pas për shkak të dënimeve të rënda që iu caktuan. Edhe Nebukadnetsari shkeli shumë ligje, por në fund të gjitha i shleu. Ndërsa i pasuri, sepse nuk përjetoi asnjë fatkeqësi të madhe këtu në tokë, për këtë arsye u bë i pafytyrë, sepse pasi jetoi në pasuri dhe komoditetin në jetën e kësaj bote, iu desh të paguante për të gjitha këto në botën tjetër, ku nuk mund të gjejë asgjë që të lehtësuar fatkeqësinë e tij.
Megjithatë, për të gjitha këto, disa njerëz janë kaq të ftohtë dhe të pa ndenja, saqë kërkojnë gjithmonë vetëm gjërat që janë këtu në tokë dhe thonë ato thënie absurde: “Më lejo të shijoj të gjitha gjërat e tashme për një kohë, dhe pastaj do të mendoj për gjërat që nuk shihen: do të kënaq barkun tim, do të jem skllevër i kënaqësive, do të përfitoj plotësisht nga jeta e tashme; më jep sot, dhe më merr nesër." Oh, sa marrëzi! Pse, në ç'mënyrë ndryshojnë ata që flasin kështu nga derrat dhe dhitë? Sepse, nëse profeti nuk i lejon që të konsiderohen si burra ata, "që afrohen pas gruas së fqinjëve të tyre", e cila do të na fajësojë që i konsiderojmë këta si dhi dhe derra dhe më të pandjeshëm se sa vlerësojnë, nga të cilët ato gjëra janë të pasigurta, të cilat janë më shumë e dukshme nga ajo që shohim? Por, nëse nuk beson asgjë tjetër, shiko përfundimet e demonëve në ndëshkimet e tyre, ata që e kishin qëllim dëmimin tonë në çdo veprim dhe fjalë. Sepse, jam i sigurt, nuk do ta kundërshtosh këtë, se ata bëjnë gjithçka për të rritur sigurinë tonë dhe për të hequr frikën e ferrit dhe për të nxitur mosbesimin e gjykatave në atë botë. Megjithatë, ata që janë kaq të vendosur, me klithma dhe vajtime, shpesh shpallin mundimet që janë atje. Pse, pra, ata flasin kështu dhe thonë gjëra në kundërshtim me vullnetin e tyre? Nga asnjë shkak tjetër, por sepse janë nën presionin e një detyrimi më të fortë. Ata nuk do të ishin të gatshëm për të pranuar nga vetvetja se janë të munduar nga të vdekurit, ose se pësojnë ndonjë gjë të frikshme.
Pse e thashë këtë tani? Sepse demonët e këqij rrëfejnë ferrin, kush do të ligështohej sikur ferri të mos besonte; por ti që gëzon një nder kaq të madh dhe ke qenë pjesëmarrës në mistere të pashprehura, jo vetëm që i imiton ato, por je bërë më i ashpër se ata.
8. "Por kush," mund të thuhet "ka ardhur nga ata në ferr dhe i ka shpallur këto gjëra?" Pse, kush erdhi këtu nga qielli dhe na tha se ekziston një Zot që i krijoi të gjitha gjërat? Dhe nga ka ardhur besimi që kemi shpirt? Sepse, qartazi, nëse ti do të besosh vetëm gjërat mund të shihen, si Perëndia dhe engjëjt, ashtu edhe mendja dhe shpirti, do të jenë çështje dyshimi për ty dhe në këtë mënyrë do të gjesh të zhdukura të gjitha doktrinat e së vërtetës.
Megjithatë, nëse je i gatshëm të besosh ato që janë të dukshme, atëherë duhet të besosh më shumë ato që nuk shihen, sesa ato që shihen. Edhe pse ajo që them unë mund të jetë një paradoks, megjithatë është e vërtetë dhe mes njerëzve të zgjuar është e pranuar në mënyrë të plotë. Përderisa sytë shpesh mashtrohen, jo vetëm në gjërat që nuk shihen (sepse për ato nuk merren fare në konsideratë), por edhe në ato që njerëzit mendojnë se i shohin në të vërtetë, largësia dhe atmosfera, mungesa e mendjes dhe zemërimi, meraku dhjetëra e mijëra gjëra të tjera që pengojnë saktësinë e tyre; fuqia arsyetuese e shpirtit nga ana tjetër, nëse merr dritën e Shkrimeve hyjnore, do të provojë një standard më të saktë dhe të pagabueshëm të realiteteve.
Le të mos e mashtrojmë veten më kot, as ndaj pakujdesisë së jetës sonë, që është pjellë e doktrinave të tilla si këto, e të mos grumbullojmë mbi vete, në lidhje me doktrinat, një zjarr më të rëndë. Nëse ne pranojmë se nuk ka gjykim dhe nuk do të japim llogari për veprat tona, atëherë nuk do të marrim shpërblime për mundimet tona. Shiko se ku çojnë blasfemitë e tua kur thua se Zoti, që është i drejtë, i dashur dhe i butë, injoron përpjekjet dhe mundimet e mëdha. Si mund të jetë kjo e arsyeshme?
Nëse nuk ndodh ndryshe, mendo për rrethanat e shtëpisë tënde. Të sugjeroj të peshosh këto gjëra dhe do të shohësh se është jo humane dhe më mizore se kafshët më të egra: ti nuk do të dëshiroje që, në vdekjen tënde, të lësh pa nderuar shërbyesin që ka qenë i dashur për ty, por e shpërblen atë me liri dhe me një dhuratë parash. Dhe, për sa kohë që nuk mund të bësh më ndonjë të mirë për të pas vdekjes, i jep urdhër pasardhësve të tu që të kujdesen për të, duke kërkuar dhe duke bërë gjithçka që ai të mos mbetet i pa shpërblyer.
Po kështu, është e paarsyeshme të besosh se Zoti do të injorojë mundimet dhe përpjekjet tona, ndryshe nga si ne përpiqemi të shpërblejmë ata që kanë shërbyer për ne në këtë jetë.
Pra, ti, që je i keq, je kaq i sjellshëm dhe i dashur ndaj shërbëtorit tënd; dhe mirësia e pafundme, pra Zoti, dashuria e papërshkrueshme për njeriun, mirësia kaq e madhe: a do t'i vërë re dhe do t'i lërë të pakurorëzuar shërbëtorët e Tij, Pjetrin dhe Pavlin, Jakobin dhe Joanin, ata që çdo ditë vuanin për hir të Tij nga uria, u lidhën, u fshikulluan, u mbytën në det, u dorëzuan në duart e kafshëve të egra, po vdisnin, po vuanin gjëra kaq të mëdha sa nuk mund t'i llogarisim shumë?
Dhe ndërsa gjykatësi olimpik shpall dhe kurorëzon fituesin, dhe zotëria shpërblen shërbëtorin, mbretin ushtarin dhe secilin në përgjithësi ata që i kanë shërbyer, me çfarë të mira të mundet; a nuk do t'i shpërblejë edhe Zoti, pas gjithë këtyre mundimeve dhe punëve të mëdha, me asnjë të mirë, qoftë të madhe apo të vogël? A do të mbeten ata njerëz të drejtë dhe të devotshëm, që kanë ecën në çdo virtyt, në të njëjtin status me ata që janë përdhunues, vrasës të prindërve dhe shkatërrues të varreve? Si mund të jetë kjo e arsyeshme?
Nëse, siç thua, nuk ka asgjë pas vdekjes dhe interesat tona nuk shkojnë përtej gjërave të pranishme, atëherë gjithçka është e barabartë. Pse, edhe nëse në të ardhmen, siç thua, ata janë të njëjtë, megjithatë këtu, të këqijtë kanë jetuar në qetësi, ndërsa të drejtët kanë qenë në ndëshkim. Dhe cili tiran, cili njeri i egër dhe i pamëshirshëm ka menduar ndonjëherë kështu për shërbëtorët dhe të nënshtruarit e tij?
A e theksove madhështinë e absurditetit dhe si përfundon ky argument? Nëse nuk mund të kuptosh ndryshe, le të të japin këto arsyetime dhe udhëzime për të shpëtuar nga ky mendim i gabuar, për të ikur nga veset dhe për të ecur në përpjekjet që çojnë në virtyt. Dhe atëherë do të dish me siguri se shqetësimet tona nuk kufizohen vetëm në këtë jetë.
Dhe nëse dikush të pyet, "Kush ka ardhur nga ajo botë dhe na ka mësuar për atë që është atje?" thuaju, "Nuk ka ardhur askush nga njerëzit; pasi do të kishte qenë i pabesueshëm duke u mburrur dhe duke e ekzagjeruar. Por Zoti i engjëjve ka sjellë lajme me saktësi për të gjitha këto gjëra”. Për çfarë na nevojitet ndihma e ndonjë njeriu, kur Ai që do të kërkojë llogari prej nesh, shpall çdo ditë se ka përgatitur një ferr dhe një mbretëri dhe na ofron prova të qarta për këto gjëra? Sepse nëse Ai nuk do të gjykonte në të ardhmen, nuk do të kishte kërkuar ndonjë dënim këtu.
9. "Epo, por për sa i përket kësaj pike, si mund të jetë e arsyeshme? Pse ndodhet që disa të këqij të dënohen, ndërsa të tjerë jo? Nëse Zoti nuk bën ndarje midis njerëzve, siç sigurisht që nuk bën, pse ndodh që ndaj njërit kërkon një dënim, ndërsa tjetri e lejon të largohet pa u ndëshkuar? Kjo është gjithashtu më e paqartë se sa ajo që u tha më parë."
Megjithatë, nëse je i gatshëm të dëgjosh me sinqeritet atë që ne kemi për të thënë, do të zgjidhim edhe këtë vështirësi.
"Cila është, pra, zgjidhja? Ai nuk kërkon ndëshkim nga të gjithë këtu, që të mos humbasësh shpresën për ringjallje dhe të humbasësh të gjitha pritshmëritë për gjykimin, siç do të ndodhte nëse të gjithë do të jepnin llogari këtu; dhe as nuk lejon që të gjithë të shkojnë pa u ndëshkuar, që të mos mendosh se gjithçka është jashtë kujdesit të Tij. Përmes atyre që ndëshkon, Ai tregon se në botën tjetër do të kërkojë ndëshkim për ata që nuk janë ndëshkuar këtu; dhe përmes atyre që nuk ndëshkon, Ai të bën të besosh se ka një provë të frikshme pas vdekjes."
Por nëse Ai do të ishte krejtësisht indiferent ndaj veprave tona të mëparshme, as nuk do të kishte ndëshkuar askënd këtu, as nuk do të kishte dhuruar ndonjë të mirë. Tani, megjithatë, e sheh që Ai, për hirin tënd, shtrin qiejt, ndez diellin, themelon tokën, derdh detin, shtrin ajrin dhe cakton kurset e hënës, vendos ligje të pandryshueshme për sezonet e vitit, dhe gjithçka tjetër vepron në përputhje me shenjat e Tij.
Të gjitha, natyra jonë dhe ajo e krijesave të paarsyeshme — ato që përshkojnë, ecin, fluturojnë, notojnë, në kënetat, burimet, lumenjtë, malet, pyjet, shtëpitë, ajrin, dhe fushat; bimët gjithashtu, farat dhe pemët, të egra dhe të kultivuara, frytshëm dhe të pafrytshme; dhe gjithçka në përgjithësi, e lëvizur nga ajo Dorë e pandalshme, ofron për jetën tonë, duke na dhuruar shërbimin e saj, jo vetëm për nevojat tona, por edhe për ndjenjën tonë të statusit të lartë."
"Duke pare, pra, një rend kaq të madh dhe të drejtë (dhe ende nuk kemi përmendur as edhe pjesën më të vogël të tij), a guxon të thuash se Ai, që për hirin tënd ka krijuar kaq shumë dhe gjëra kaq të mëdha, do të të injorojë në pikat më kritike dhe do të lejojë që, kur të vdesësh, të rreshtohesh me gomarët dhe me derrat? Dhe që, pasi të ka nderuar me një dhuratë kaq të madhe, atë të perëndishmërisë, përmes së cilës të ka barazuar me engjëjt, do të të injorojë pas mundimeve dhe përpjekjeve të pafundme që ke kaluar?"
"Si mund të jetë kjo e arsyeshme? Pse, këto gjëra janë aq të qarta dhe të dukshme, saqë, nëse ne heshtim, 'gurët do të fillojnë menjëherë të bërtasin'; janë më të ndritshme se vetë rrezet e diellit."
Pas shqyrtimit të të gjitha këtyre gjërave dhe duke e bindur shpirtin tonë se, pas vdekjes, do të paraqitemi në gjykimin e frikshëm dhe do të japim llogari për çdo veprim tonin, do të përballemi me ndëshkimet dhe do të pranojmë vendimet tona nëse vazhdojmë në neglizhencat tona; dhe do të shpërblehemi me kurora dhe bekime të papërshkrueshme nëse jemi të gatshëm të kujdesemi për vetveten; le të mbyllim gojën e atyre që kundërshtojnë këto gjëra dhe të zgjedhim rrugën e virtytit. Në këtë mënyrë, duke shkuar me besim të plotë në atë gjykatë, do të arrijmë në ato të mira që na janë premtuar nga hiri dhe dashuria për njeriun e Zotit tonë Jisu Krisht, të cilit i takon fuqia dhe lavdia tani e përherë e në jetë të jetëve. Amin.