IKONAT, DRITARE DREJT MBRETËRISË SË PERËNDISË !
Nga: Çenkuela Selenica
Ikona zë një vend të shenjtë në jetën shpirtërore të Kishës Ortodokse. Ajo nuk është një pikturë e thjeshtë artistike apo një zbukurim, por një “dritare” që hapet drejt botës së përjetshme. Shenjtorët e Kishës kanë theksuar se ikona nuk adhuron materialin, por nderon atë që paraqitet mbi të, Krishtin, Hyjlindësen, engjëjt dhe shenjtorët. Nëpërmjet ikonës, besimtari futet në një komunikim të gjallë me Zotin dhe shenjtorët, duke marrë hir dhe ngushëllim shpirtëror!
Ikona si dëshmi e Mishërimit të Krishtit
Shën Joan Damaskinoi, një nga mbrojtësit më të mëdhenj të ikonave, ka thënë:
“ Unë nuk e nderoj materien, por Krijuesin e materies, i cili për hirin tim u bë materie dhe banoi në materie, dhe përmes materies më solli shpëtimin.”
Kjo do të thotë se ikona është e mundur vetëm sepse Fjala e Perëndisë u bë njeri. Duke qenë se Krishti mori trup të vërtetë dhe u duk në botë, ne mund t’a paraqesim Atë në ikonë!
Ikona si “Ungjill i pikturuar”
Shenjtorët e kanë quajtur ikonën “Ungjill të pikturuar”.
Shën Theodor Studiti thoshte:
“ Ajo që është fjala për veshët, kjo është ikona për sytë.”
Nëpërmjet ikonës, edhe ai që nuk di të lexojë Shkrimin e Shenjtë, mëson misteret e besimit. Ngjyrat, simbolet dhe forma në ikonë flasin një gjuhë të heshtur, por të fuqishme, që prek zemrën dhe ngre shpirtin drejt qiellit.
Nderimi i ikonës dhe dallimi nga adhurimi
Shenjtorët kanë sqaruar gjithmonë dallimin mes adhurimit (latreia), që i takon vetëm Perëndisë dhe nderimit (proskynesis), që i jepet ikonës.
Shën Vasili i Madh shkruan:
“ Nderimi që i bëhet ikonës shkon tek prototipi.”
Kështu, kur përkulemi para ikonës së Krishtit, nderimi ynë nuk i drejtohet ngjyrave apo drurit, por vetë Krishtit.
Ikona si prani dhe lutje
Shën Grigor Palamai theksonte se ikona nuk është thjesht kujtesë, por një pjesëmarrje reale në hirin e Perëndisë. Para ikonës, besimtari nuk është vetëm, por në shoqëri të shenjtorëve. Për këtë arsye, në kishat ortodokse, ikonat vendosen kudo, në ikonostas, në mure, në shtëpitë e besimtarëve, për të kujtuar vazhdimisht se jeta e njeriut është e thirrur të bëhet qiellore.
Ikona dhe transformimi i shpirtit
Shën Nikolla Kavasila shkruante se pamja e ikonës ushqen shpirtin me bukuri të shenjtë dhe e frymëzon të dëshirojë jetën e virtytshme. Ndaj, ikona nuk është një send i ftohtë, por një mësuese e heshtur që edukon shpirtin, duke i kujtuar besimtarit shembullin e shenjtërisë dhe dashurinë e pafundme të Zotit.
Përfundim
Ikona është një urë që lidh tokën me qiellin, kohoren me të përjetshmen. Ajo është një dëshmi e gjallë e besimit të Kishës dhe një thirrje për çdo të krishterë që të bëhet ikonë e gjallë e Krishtit në jetën e tij.
Siç thoshte Shën Joan Damaskinoi :
“ Nderimi i ikonës është nderim për Krishtin dhe shenjtorët e Tij.”
Ikona nuk është thjesht art, por është mister, një ftesë për të parë me sytë e trupit atë që shpirti shpreson të shohë me sytë e përjetësisë!